دستاوردها و چالش‌های خدمات توانبخشی، حمایتی و بهداشتی به زنان و به ویژه زنان دارای معلولیت در این یادداشت تشریح می‌شود.
به گزارش نبض تهران، در جامعه‌ای که زنان نیمی از پیکره آن را تشکیل میدهند، توجه به نیازها و حقوق آن‌ها نه تنها یک ضرورت اجتماعی، بلکه یک مسئولیت اخلاقی است. سازمان بهزیستی و سایر نهادهای مرتبط در سال‌های اخیر گام‌های بلندی در جهت ارائه خدمات توانبخشی، حمایتی و بهداشتی به زنان، به ویژه زنان دارای معلولیت و سرپرست خانوار، برداشته‌اند. اما با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، هنوز چالش‌های بسیاری پیش رو است. این گزارش به بررسی دستاوردها و چالش‌های موجود در این حوزه می‌پردازد.
زنان، دریافت‌کنندگان اصلی خدمات توانبخشی:
بر اساس آخرین آمارهای ارائه‌شده، زنان سهم قابل توجهی از خدمات توانبخشی و حمایتی را دریافت کرده‌اند. ۴۳ درصد از خدمات توانبخشی، ۴۵ درصد از وسایل بهداشتی و ۴۲ درصد از وسایل توانبخشی به زنان اختصاص یافته‌است. همچنین، ۴۷ درصد از خدمات ارتوز و پروتز و ۴۷ درصد از خدمات توانبخشی حرفه‌ای روزانه نیز به زنان ارائه شده‌است. جالب‌تر اینکه ۵۳ درصد از خدمات توانبخشی هنری به زنان تعلق گرفته‌است، که نشان‌دهنده توجه ویژه به توانمندسازی زنان از طریق هنر و خلاقیت است.
این آمارها نه تنها نشان‌دهنده حضور پررنگ زنان در دریافت خدمات است، بلکه بیانگر این واقعیت است که زنان به عنوان بخشی از جامعه که اغلب با چالش‌های بیشتری مواجه هستند، نیازمند حمایت‌های ویژه‌اند.
زنان، پیشگامان ارائه خدمات:
زنان نه تنها دریافت‌کنندگان خدمات هستند، بلکه در ارائه این خدمات نیز نقش محوری دارند. ۶۳ درصد از مترجمین زبان اشاره و ۷۵ درصد از کارکنان مراکز حرفه‌آموزی روزانه را زنان تشکیل میدهند. همچنین، ۸۸ درصد از مسئولین فنی این مراکز و ۶۵ درصد از صاحبان جواز آن‌ها نیز زنان هستند. همچنین ۶۲/۲ درصد فارغ التحصیلان در رشته های توانبخشی را زنان تشکیل میدهند.
این آمارها نشان می‌دهد که زنان نه تنها در دریافت خدمات، بلکه در مدیریت و ارائه آن نیز پیشگام هستند. اگرچه در خصوص علت پذیرش این مشاغل سخت توسط بانوان و همچنین بررسی پرداخت های برابر و مکفی به این گروه نیز حائز اهمیت است.
ولی در هر حال این حضور فعال زنان در عرصه‌های مدیریتی و اجرایی، نه تنها به بهبود کیفیت خدمات کمک کرده‌است، بلکه الگویی برای توانمندسازی دیگر زنان در جامعه است.
وضعیت زنان معلول و سالمند، نیاز به توجه بیشتر؛
از کل افراد دارای معلولیت تحت پوشش سازمان بهزیستی، ۳۷.۵ درصد را زنان تشکیل میدهند. همچنین، ۳۶.۵ درصد از مستمری‌بگیران معلول و ۴۳.۳ درصد از معلولین سالمند نیز زنان هستند. در مراکز توانبخشی، ۴۵.۷ درصد از مقیمان را زنان تشکیل میدهند. این آمارها نشان‌دهنده نیاز به توجه ویژه به زنان دارای معلولیت و سالمند است، چرا که آن‌ها اغلب با چالش‌های مضاعفی مانند تنهایی، فقر و دسترسی محدود به خدمات بهداشتی مواجه هستند. و این شرایط برای زنان دارای معلولیتی که خود مراقبت از عضو معلول یا سالمند خانواده را به عهده دارد به مراتب چالش برانگیز تر است.
کودکان و دانشجویان، آینده‌سازان جامعه
در حوزه کودکان، ۵۴ درصد از کودکان مقیم مراکز شبه خانواده پسر و ۴۶ درصد دختر هستند. این آمار نشان‌دهنده تعادل نسبی در ارائه خدمات به کودکان است. اما در میان دانشجویان تحت پوشش، ۶۲ درصد را دختران تشکیل میدهند. این رقم نشان‌دهنده توجه به آموزش و پرورش دختران و حمایت از آن‌ها در مسیر تحصیل است. با این حال، هنوز نیاز به برنامه‌ریزی‌های بیشتر برای کاهش شکاف جنسیتی در برخی حوزه‌ها علی الخصوص دختران دارای معلولیت محصل و دانشجو احساس می‌شود.
و اما چالش‌های پیش رو که نیاز به اقدامات فوری میباشد:
با وجود دستاوردهای قابل توجه، چالش‌های بسیاری در این حوزه وجود دارد. افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار، نیاز به خدمات بهداشتی و توانبخشی بیشتر برای زنان دارای معلولیت و سالمند، و لزوم گسترش مراکز مشاوره و درمانی، پوشش بیمه ای کارآمد، جبران متناسب بار مراقبت از آنان، اجرایی شدن بانک زمان بر اساس برنامه هفتم پیشرفت، اشتغال و تامین مسکن و سرپناه از جمله این چالش‌ها هستند. به عنوان مثال، ۷۶۰۷۷ نفر از زنان سرپرست خانوار سالمند نیازمند حمایت‌های ویژه و جدی هستند. همچنین، ۴۰ درصد از حق پرستاری به زنان تعلق می‌گیرد، اما این رقم با توجه به تعداد زنان نیازمند، کافی به نظر نمی‌رسد.
برنامه‌های آینده، امید به فردایی بهتر:
سازمان بهزیستی و سایر نهادهای مرتبط باید با برنامه‌ریزی دقیق و تخصیص منابع بیشتر، به این نیازها پاسخ دهند. افزایش تعداد مراکز مشاوره، گسترش خدمات درمانی و توانبخشی، و حمایت از زنان سرپرست خانوار از جمله اقدامات ضروری است. همچنین، توانمندسازی زنان از طریق آموزش‌های حرفه‌ای و ایجاد فرصت‌های شغلی می‌تواند به کاهش فقر و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک کند.
با وجود تمام مطالب پیش گفت باید اذعان نمود، زنان و و افراد دارای معلولیت به عنوان بخش مهمی از جامعه، نیازمند توجه و حمایت ویژه هستند. آمارهای ارائه‌شده نشان‌دهنده پیشرفت‌های قابل توجه در این حوزه است، اما هنوز راه طولانی برای رسیدن به عدالت اجتماعی و برابری جنسیتی مورد تاکید نظام وجود دارد. امید است با تلاش‌های بیشتر و همکاری همه‌جانبه، شاهد بهبود کیفیت زندگی این گروه‌ها در آینده باشیم. زنان نه تنها دریافت‌کنندگان خدمات هستند، بلکه پیشگامان تغییر و تحول در جامعه‌اند. حمایت از آن‌ها، حمایت از آینده جامعه است.
محمدرضا اسدی
مدیرکل دفتر ریاست، روابط عمومی و امور بین الملل سازمان بهزیستی کشور
انتهای پیام/
