رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر جزئیات برنامه‌های بهداشتی و درمانی برای حج ۱۴۰۴ را تشریح کرد.
به گزارش نبض تهران، با توجه به اینکه همه ساله پرچم‌داری عملیات بین‌المللی بهداشتی و درمانی حج تمتع توسط مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر صورت می‌پذیرد و با توجه به در پیش بودن حج تمتع ۱۴۰۴ و آغاز روند عملیات بهداشتی و درمانی در حوزه تأیید استطاعت جسمی و روحی و روانی حجاج ایرانی و برنامه‌ریزی های صورت گرفته و هماهنگی‌های انجام شده جهت ارائه خدمات در کشور عربستان نشست خبری سید علی مرعشی رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر با هدف تشریح اقدامات در این حوزه صبح امروز برگزار شد.
وی با اشاره به برنامه‌های بهداشتی و درمانی هلال احمر برای حج ۱۴۰۴ بیان داشت: کمیسیون پزشکی به منظور بررسی وضعیت جسمانی زائرانی تشکیل شده است که در معاینات پزشکی اولیه در استان‌ها، عدم استطاعت جسمی آن‌ها برای سفر حج تشخیص داده شده و این تشخیص در کمیسیون‌های استانی نیز تأیید شده است.
سیدعلی مرعشی، رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال‌احمر، در این نشست خبری با اشاره به آغاز فرآیند عملیات حج ۱۴۰۴ گفت: عملیات حج از بیش از ۷ ماه پیش استارت خورده و ثبت‌نام اولیه زائران از ماه آبان انجام شده است.
وی افزود: ظرفیت تعیین شده برای زائران ایرانی تکمیل شده و پس از ثبت‌نام، روند به این صورت است که زائران باید معاینات اولیه پزشکی را انجام دهند.
به ازای هر ۵۵۰ زائر، یک پزشک در نظر گرفته شده است!
مرعشی ادامه داد: به ازای هر ۵۵۰ زائر، یک پزشک در نظر گرفته شده است. سازمان حج و زیارت برای این عملیات، ۶۴۰ کاروان پیش‌بینی کرده که تا کنون ۵ کاروان مورد معاینه پزشکی قرار گرفته‌اند. در مجموع ۱۵۴ پزشک در این طرح شرکت داشته‌اند و ظرفیت در نظر گرفته شده توسط سازمان بر همین مبنا بوده است.
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت همچنین اعلام کرد: از میان ۸۳ هزار زائر ثبت‌نام شده، ۲۹ هزار نفر دارای فشار خون بالا هستند، ۵۸۴۰ نفر چربی خون دارند و ۴ هزار نفر نیز دچار نارسایی قلبی هستند. با توجه به اینکه این سفر در فصل گرم سال و در کشوری دیگر انجام می‌شود و هر زائر بیش از ۳۴ روز در سرزمین وحی خواهد بود، حفظ سلامت این افراد برعهده تیم پزشکی است که مجموعاً ۱۶۰ نفر نیرو دارد.
وی با اشاره به تأمین دارو برای زائران اظهار کرد: داروها از ماه‌ها پیش سفارش‌گذاری شده و اکنون منتظر دریافت مجوز از دولت عربستان هستیم.
مرعشی به موضوع ارزیابی جسمی زائران نیز اشاره کرد و گفت: در جریان معاینات، حدود ۳۴۰ نفر به دلیل عدم استطاعت جسمی رد شدند. این افراد به این موضوع اعتراض داشتند و مجدداً برای بررسی به کمیسیون تخصصی حج معرفی شدند. از این میان، ۲۷۰ نفر به کمیسیون کشوری مراجعه کردند که در نهایت ۷۳ نفر دوباره به دلیل نداشتن استطاعت جسمی، رد شدند.
بیش از ۱۱۰۰ نفر از زائران ثبت‌نام‌شده بالای ۸۰ سال سن دارند
وی افزود: بیش از ۱۱۰۰ نفر از زائران ثبت‌نام‌شده بالای ۸۰ سال سن دارند. همچنین از میان ۸۳ هزار نفری که تاکنون ثبت‌نام کرده‌اند، حدود ۳۸۶ نفر در حال بررسی هستند؛ پزشکان این افراد را معاینه کرده و از آن‌ها آزمایش‌های تکمیلی خواسته‌اند. حدود ۸۵۰۰ نفر نیز بین ۷۰ تا ۸۰ سال و ۲۶ هزار نفر در رده سنی ۶۰ تا ۷۰ سال قرار دارند، به طوری که تعداد افراد بالای ۷۰ سال در میان زائران بسیار زیاد است.
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت به تغییرات مقررات عربستان اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین تغییرات مربوط به موضوع استطاعت جسمی زائران دیالیزی است که بر اساس قوانین جدید، این افراد اجازه سفر نخواهند داشت.
وی همچنین افزود: واکسیناسیون زائران در حال انجام است و واکسن‌ها نیز مانند هر سال بر اساس تعداد زائران تهیه شده‌اند. پس از تأیید استطاعت جسمی، روند واکسیناسیون زائران انجام می‌شود.
همراه داشتن داروها با نسخه پزشکی و بسته‌بندی اصلی الزامی است
مرعشی، با تأکید بر آمادگی جسمانی زائران برای انجام مناسک حج ۱۴۰۴ گفت: با توجه به زمان باقی‌مانده تا ایام حج، زائران باید آمادگی جسمی کامل برای حضور در این سفر سنگین را کسب کنند. یکی از اصول مهم در این زمینه، انجام پیاده‌روی‌های منظم است تا عضلات بدن و توان جسمی افراد برای مناسک سخت حج آماده شود.
داروهای مورد نیاز را به میزان کافی همراه داشته باشید
وی با اشاره به شرایط خاص جسمی بسیاری از زائران، ادامه داد: زائران باید داروهایی که برای بیماری‌هایی همچون فشار خون، چربی خون، و دیابت مصرف می‌کنند را به میزان بیش از مدت زمان سفر همراه خود داشته باشند. همچنین همراه داشتن نسخه پزشک برای تمامی داروهای مصرفی الزامی است.
مرعشی هشدار داد: زائران نباید داروهای خود را از بسته‌بندی اصلی خارج کرده و در بطری یا ظروف دیگر بریزند، زیرا در صورت نیاز به بازرسی، افسر مربوطه باید بتواند دارو را از روی بسته‌بندی رسمی‌اش شناسایی کند. وجود نسخه پزشک در کنار داروها نیز ضروری است تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
ممنوعیت ورود برخی داروها به عربستان
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت با اشاره به مقررات سختگیرانه عربستان سعودی در زمینه ورود داروها، تصریح کرد: برخی از داروها نظیر داروهای مخدر، مسکن‌های قوی با پایه مخدر، داروهای روان‌گردان و مواردی که در سیستم دارویی ایران به عنوان داروی خاص یا نیازمند نسخه ویژه شناخته می‌شوند، ورودشان به عربستان ممنوع است. زائران باید از همراه داشتن این داروها به شدت خودداری کنند.
داروها را با همان برند و بسته‌بندی کشور همراه ببرید
مرعشی خاطرنشان کرد: زائران باید داروهای مورد نیازشان را در همان برند و بسته‌بندی که در کشور مصرف می‌کنند همراه داشته باشند. زیرا ممکن است در عربستان همان دارو با برند یا ظاهر متفاوتی ارائه شود که زائر نتواند آن را تشخیص دهد یا مصرف آن برایش ایجاد ابهام کند.
وی ابراز امیدواری کرد که با رعایت این نکات، زائران سفر سالم و بی‌خطری را پیش‌رو داشته باشند.
افزایش مراکز ویژه تزریقات بانوان در حج ۱۴۰۴
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال‌احمر، با اشاره به آماده‌سازی زیرساخت‌های درمانی در عربستان برای ارائه خدمات به زائران حج ۱۴۰۴ اعلام کرد: همانند سال گذشته، در شهر مدینه یک مرکز درمانی شبانه‌روزی تحت نظر داریم که دارای چند تخت بستری با حضور پزشکان متخصص به صورت شبانه‌روزی است.
فعالیت شبانه‌روزی مرکز درمانی مدینه تحت الزامات وزارت بهداشت عربستان
وی گفت: این مرکز شبانه‌روزی جزو الزامات دریافت مجوز فعالیت پزشکی از سوی وزارت بهداشت عربستان سعودی است. بر اساس این مقررات، باید در هر شهر محل اقامت زائران، یک مرکز اصلی درمانی به‌صورت ۲۴ ساعته فعال باشد.
مرعشی افزود: در صورت نیاز به بستری شدن بیماران در شهر مدینه، از ظرفیت بیمارستان‌های دولتی و خصوصی این شهر استفاده می‌شود. در این مسیر، پزشکانی به عنوان رابط هلال‌احمر با بیمارستان‌های عربستانی همکاری می‌کنند تا روند بستری، درمان و پیگیری وضعیت زائران ایرانی با دقت و سرعت انجام گیرد. این پزشکان به صورت روزانه روند پیشرفت بیماری و سیر درمان بیماران بستری را رصد می‌کنند.
درمانگاه‌های شبانه‌روزی در مدینه و مکه
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت با بیان اینکه درمانگاه‌ها در مدینه به صورت شبانه‌روزی آماده خدمت‌رسانی به زائران هستند، اظهار کرد: در مکه نیز بر اساس پراکندگی زائران در هتل‌ها، پوشش درمانی گسترده‌ای در نظر گرفته شده است. با توجه به اینکه زائران ایرانی در ۵۷ هتل اقامت دارند، در هر کدام از این هتل‌ها خدمات درمانی به صورت ۸ ساعته، ۱۶ ساعته یا ۲۴ ساعته ارائه می‌شود.
۵ درمانگاه منطقه‌ای و ۴ مرکز ویژه تزریقات بانوان
مرعشی افزود: در مکه همچنین پنج درمانگاه منطقه‌ای اصلی برای پوشش بهتر درمانی در نظر گرفته شده است. علاوه بر این، امسال برای نخستین بار تعداد مراکز ویژه تزریقات بانوان از ۲ مرکز به ۴ مرکز افزایش یافته است. این مراکز با حضور نیروهای خانم طراحی شده‌اند تا بانوان زائر بتوانند با آسودگی خاطر از خدمات تزریقات بهره‌مند شوند.
بیمارستان اختصاصی در مکه با افزایش ظرفیت تخت در ایام اوج حج
وی همچنین به بیمارستان اختصاصی جمعیت هلال‌احمر در مکه اشاره کرد و گفت: مانند سال‌های گذشته، یک بیمارستان ویژه در مکه فعالیت خواهد داشت که با آغاز ایام اصلی حج، ظرفیت تخت‌های آن نیز افزایش پیدا خواهد کرد. این بیمارستان مجهز به تخصص‌های متنوعی است تا پاسخگوی نیازهای درمانی زائران باشد.
خدمات تخصصی متنوع برای زائران ایرانی در مکه
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت گفت: بیمارستان مکه دارای بخش‌های مختلفی از جمله آزمایشگاه‌های مجهز، انواع خدمات تصویربرداری از جمله رادیولوژی، و تخصص‌های پزشکی نظیر دندان‌پزشکی، اعصاب و روان، مغز و اعصاب، داخلی، بیماری‌های زنان، روان‌پزشکی و ارتوپدی است. این بیمارستان در تمام ایام حج در خدمت زائران خواهد بود و تمام تلاش ما این است که زائران در صورت بروز هرگونه مشکل جسمی، خدمات کامل و با کیفیت دریافت کنند.
مرعشی، با اشاره به ترکیب جمعیتی زائران حج ۱۴۰۴ اعلام کرد: هر ساله حدود ۵۰ درصد از زائران ایرانی حج را بانوان تشکیل می‌دهند. به طور میانگین، چیزی حدود ۵۲ تا ۵۳ درصد زائرین ما را خانم‌ها شامل می‌شوند. به همین دلیل، برنامه‌ریزی‌های خاصی برای پوشش درمانی ویژه بانوان در نظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه برای بانوان زائر، علاوه بر مراکز تزریقات ویژه، امکانات درمانی خاصی نیز در نظر گرفته شده، افزود: در درمانگاه‌هایی که به‌صورت شبانه‌روزی در شهرهای مکه و مدینه دایر می‌شوند، حضور پزشکان متخصص طب اورژانس و داخلی پیش‌بینی شده است تا بانوان بتوانند با آسودگی خاطر درباره مشکلات جسمی و بیماری‌های خاص خود مشورت کرده و درمان دریافت کنند.
مرعشی تأکید کرد: این حضور مؤثر کادر درمانی زن، به‌ویژه برای بیان مشکلات خاص بانوان، بسیار کمک‌کننده است و موجب راحتی بیشتر زائرین خانم در روند درمان می‌شود.
حضور شبانه‌روزی متخصصین زنان و زایمان در مکه و مدینه
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت اعلام کرد: به صورت ۲۴ ساعته، متخصصین زنان و زایمان در شهرهای مکه و مدینه در کنار سایر تیم‌های درمانی حضور دارند تا به صورت اختصاصی به مشکلات مرتبط با سلامت زنان رسیدگی کنند. این حضور دائمی باعث می‌شود تا بدون نیاز به ارجاع به مراکز درمانی خارجی، بسیاری از مسائل در همان مراکز ایرانی بررسی و حل شود.
هشدار درباره مصرف خودسرانه داروهای هورمونی
مرعشی در ادامه با هشدار جدی درباره مصرف خودسرانه برخی داروها از سوی بانوان اظهار داشت: توصیه اکید ما به زائران خانم این است که از مصرف خودسرانه قرص‌های ضدبارداری برای تغییر زمان عادت ماهیانه خود در ایام حج خودداری کنند. این کار نه تنها توصیه نمی‌شود بلکه می‌تواند سلامت جان آن‌ها را نیز به خطر بیندازد.
وی تصریح کرد: مصرف این قرص‌ها بدون تجویز پزشک در شرایط خاص عملیات حج می‌تواند عوارض جدی به‌دنبال داشته باشد، از جمله افزایش خطر لخته شدن خون در مغز یا اندام‌های تحتانی که ممکن است موجب بروز مشکلات جدی و حتی تهدیدکننده حیات شود.
مرعشی اضافه کرد: توصیه ما این است که بانوانی که پیش از این چنین داروهایی مصرف می‌کرده‌اند، به روال همیشگی و با مشورت پزشک خود ادامه دهند و هیچ تغییری بدون نظارت پزشکی در مصرف داروهای خود ایجاد نکنند.
ارائه مشاوره تلفنی با متخصصین زنان و زایمان در طول سفر
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت اعلام کرد: در ایام حج، شماره تلفن‌هایی در مکه و مدینه از سوی مرکز پزشکی اعلام می‌شود که هم پزشکان کاروان‌ها و هم زائران خانم می‌توانند در اختیار داشته باشند. از طریق این خطوط ارتباطی، زائران قادر خواهند بود بدون نیاز به مراجعه حضوری به درمانگاه، مشاوره پزشکی خود را به‌صورت تلفنی از متخصصین زنان و زایمان دریافت کنند.
روند دقیق ثبت و بررسی اقلام دارویی و واکسن‌ها برای حج
مرعشی گفت: پس از درمان ۱۵ شهباز، سامانه‌ای مخصوص برای کشورها فعال می‌شود که به‌وسیله آن، اقلام دارویی و تجهیزات مورد نیاز باید طبق یک جدول مشخص، به‌همراه شماره و تصویر دارو در سامانه ثبت شوند. پس از این مرحله، عربستان این اطلاعات را بررسی کرده و در صورت تأیید، مجوز ورود اقلام صادر می‌شود.
تطبیق کامل لیست داروها با اقلام واردشده
مرعشی افزود: پس از صدور مجوز، اقلامی که وارد عربستان می‌شوند، با همان لیستی که در سامانه ثبت شده بود تطبیق داده می‌شوند تا مشخص شود دقیقاً همان داروها وارد شده‌اند. این فرآیند شامل اقلام دارویی، تجهیزات مصرفی و تجهیزات سرمایه‌ای می‌شود.
بازنگری سالانه در لیست داروها بر اساس تجربه
وی ادامه داد: مبنای انتخاب داروها، تجارب سال‌های گذشته و میزان مصرف آنهاست. برای مثال، اگر مشخص شود مصرف یک دارو بالا بوده، آن را در حجم بیشتری تأمین می‌کنیم. همچنین، هر سال بازنگری در لیست داروها انجام می‌شود؛ داروهای جدید اضافه و داروهایی که استفاده کمتری دارند حذف می‌شوند.
سفارش‌گذاری داروها از شرکت‌های معتبر بین‌المللی
مرعشی گفت: فرآیند سفارش‌گذاری داروها مدت‌ها پیش انجام شده و بخشی از داروها نیز از یک شرکت معتبر هلندی وارد شده است.
به گفته وی، انرژی چهار، به عنوان ظرفیتی بسیار مناسب در ارائه خدمات،
نظر گرفته شده که مشابه آن در مراکز واکسیناسیون عربستان برای زائرین هم به‌کار رفته است.
واکسن‌ها؛ الزامی برای زائران ایرانی
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت درباره الزامات واکسیناسیون گفت: واکسن‌ها برای زائران ایرانی الزامی است. عربستان کشورها را دسته‌بندی کرده و برای برخی واکسن‌ها الزام وجود دارد. این دسته‌بندی‌ها بر اساس دستورالعمل‌ها و اطلاعات سازمان جهانی بهداشت انجام شده است.
واکسن‌های خاص برای کشورهای خاص
مرعشی خاطرنشان کرد: در برخی کشورها به‌دلیل وجود بیماری‌های خاص، واکسن‌هایی مانند فلج، تب زرد و سایر واکسن‌های خاص آفریقایی باید تزریق شوند. اما یک سری واکسن‌ها وجود دارند که مشترک بین تمام کشورها هستند و حداقل باید توسط همه زائران تزریق شوند.
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر با بیان جزئیات فرآیند ثبت‌نام زائران و برنامه‌های آموزشی برای کاروان‌ها و کادر پزشکی، از اجرای ساختار دقیق آموزش‌ها و آمادگی برای تطبیق با تغییرات لحظه‌ای کشور میزبان خبر داد.
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر گفت: زمانی که زائران ثبت‌نام می‌کنند، این ثبت‌نام در مرحله اولیه قرار دارد. زائرین مقداری از هزینه را پرداخت می‌کنند و عکس‌شان نیز بارگذاری می‌شود. در همین مرحله اولیه، مبلغی حدود ۱۵۰ میلیون تومان واریز می‌شود و فرد در کاروان ثبت‌نام اولیه انجام می‌دهد.
برگزاری ده جلسه آموزشی برای زائران هر کاروان
وی با اشاره به فرآیند شکل‌گیری کاروان‌ها افزود: زمانی که یک کاروان شکل می‌گیرد، ده جلسه آموزشی برای آن برگزار می‌شود. مدیر کاروان و روحانی کاروان در این جلسات شرکت می‌کنند. در همین جلسات گروه فضای مجازی نیز برای ارتباط و اطلاع‌رسانی زائران تشکیل می‌شود.
آموزش ساختاریافته توسط پزشکان و با استفاده از دستورالعمل‌های مصور
مرعشی ادامه داد: پزشک هر کاروان نیز در جلسات آموزشی حضور دارد و بر اساس دستورالعمل‌ها، آموزش‌هایی که به صورت تصویری و ساختاریافته آماده شده، به زائران ارائه می‌شود. چراکه برخی از زائران آشنایی کافی با این مسائل ندارند و باید از طریق نمونه‌های آموزش ساده‌تر با آن‌ها آشنا شوند.
وی گفت: علاوه بر آموزش‌های مجازی، سه جلسه حضوری نیز برگزار شده که از آبان‌ماه آغاز شده است. در این جلسات کاروان‌ها حضور پیدا می‌کنند. اگر در این میان دستورالعمل جدیدی از سوی کشور عربستان اعلام شود، ما مجدداً از طریق همین سلسله مراتب آموزشی، مطالب را به پزشکان و کاروان‌ها منتقل می‌کنیم.
آموزش مستمر پزشکان و مدیران مجموعه زیارت
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت افزود: پزشکان ما که در گروه پزشکان مجموعه زیارت عضو هستند، به صورت مستمر در حال آموزش هستند. علاوه بر آموزش به زائرین، مدیران کاروان و مدیران مجموعه نیز آموزش‌های خاص خودشان را دارند که از طریق گروه‌های ویژه برایشان برگزار می‌شود.
تصمیمات ناگهانی عربستان و ضرورت آموزش لحظه‌ای
مرعشی گفت: برای مثال، در خصوص نبردن بیماران دیالیزی، در آغاز عملیات اجرایی چنین موضوعی مطرح نبود؛ اما حدود ۲۰ روز پیش دولت سعودی ناگهان اعلام کرد که بیماران دیالیزی امکان حضور ندارند. بنابراین، آموزش‌ها و اطلاع‌رسانی‌ها فقط محدود به زمان مشخص نیست و با توجه به تحولات جدید، ما ناچاریم مطالب را دائماً به‌روزرسانی کرده و به زائران، مدیران و پزشکان منتقل کنیم.
مرعشی تأکید کرد: اگر درست تشخیص داده شود که شکم‌درد است، دارو داده می‌شود. اما اگر همان بیمار دچار اسهال باشد، ممکن است دارویی دریافت نکند. به همین دلیل، مراجعه زائران به مراکز درمانی محلی کم است؛ نخست به دلیل شلوغی و دوم به خاطر عدم برقراری ارتباط کلامی مؤثر و بی‌نتیجه بودن آن.
مراجعه سریع‌تر به پزشک در هتل محل اقامت
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت ادامه داد: زائران ترجیح می‌دهند در همان هتلی که اقامت دارند، پزشک مستقر باشد. مثلاً وقتی پزشک ما در طبقه اول نشسته و زائر در طبقه دهم ساکن است، به‌راحتی می‌تواند مراجعه کند. حتی در شهرهای داخل کشور که برای دیدن پزشک نیاز به گرفتن وقت، رفت‌وآمد و مراجعه به داروخانه هست، تمام این فرآیند شاید پنج تا شش برابر بیشتر زمان می‌برد.
درمانگاه در جوار رستوران‌ها مستقر شده است
مرعشی با اشاره به طراحی محل درمانگاه‌ها گفت: درمانگاه‌های ما اغلب در جوار رستوران‌ها قرار گرفته‌اند. یعنی همان کسی که برای صرف غذا به رستوران می‌آید، می‌تواند فشار خون خود را اندازه‌گیری کند یا برای معاینه شبانه مراجعه کند.
پرونده الکترونیک زائر، ابزاری برای مدیریت بهتر درمان
وی افزود: یکی از امکاناتی که ما فراهم کردیم، پرونده الکترونیک زائر است. تمام اطلاعات مربوط به داروهای مصرفی، معاینات، آزمایش‌ها، حتی نوار قلب و اسکن آن در این پرونده ثبت و ضبط می‌شود. به‌راحتی می‌توان دید هر زائر چند بار مراجعه کرده، چه دارویی دریافت کرده و چه بیماری‌هایی داشته است.
مرعشی با اشاره به اهمیت این آمارها گفت: بر اساس اطلاعات پرونده‌های الکترونیک، می‌دانیم مثلاً ۲۲ هزار نفر فشار خون دارند، ۱۴۶۸۰ نفر دیابتی هستند، چند نفر بالای ۸۰ سال سن دارند یا چند مورد جراحی قلب باز داریم. این‌ها اطلاعات مهمی است که ما را در پیش‌بینی خطرات احتمالی و برنامه‌ریزی برای مراقبت بهتر، کمک می‌کند.
مراقبت ویژه از بیماران خاص
وی تأکید کرد: ما بیماران خاص را به‌صورت مشخص و با وسواس بیشتر شناسایی کرده‌ایم. پزشکان ما این بیماران را به اسم می‌شناسند. اگر بیماری توانایی مراجعه ندارد، توجیه می‌شود. همچنین مدیر هتلی که در آن ساکن است، در جریان وضعیت بیمار قرار می‌گیرد و تمامی تمهیدات برای رسیدگی به او اندیشیده می‌شود تا زائر بتواند با شرایط ویژه و مناسب‌تری مسیر زیارت را طی کند.
انتهای پیام/
